OpenAI: Từ phòng thí nghiệm phi lợi nhuận đến đế chế AI đầy quyền lực

OpenAI ra đời với sứ mệnh cao cả: phát triển trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) để hỗ trợ nhân loại. Lòng nhiệt huyết ấy thu hút sự quan tâm và đầu tư từ nhiều nhà hảo tâm và ông lớn công nghệ. Lời hứa về lợi nhuận phục vụ lợi ích chung cho xã hội được đưa ra.

Tuy nhiên, giữa cơn lốc tài chính ở Thung lũng Silicon và cuộc đua AI khốc liệt, OpenAI đã thay đổi. Tổ chức phi lợi nhuận ban đầu giờ đây trở thành một trong những công ty công nghệ có vốn đầu tư lớn nhất thế giới, khiến giá trị nhân văn ban đầu dần phai nhạt.

Trong số 11 nhà sáng lập ban đầu, chỉ còn 3 người vẫn gắn bó với công ty. Các lãnh đạo kỳ cựu như Giám đốc Công nghệ Mira Murati đã rời đi để tìm kiếm “cơ hội mới”.

Sự thay đổi cấu trúc

Những năm đầu, OpenAI hoạt động với mô hình phi lợi nhuận. Họ nhận được sự hỗ trợ từ cộng đồng đầu tư, với tinh thần “đóng góp” thay vì kiếm lợi nhuận.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy các nhà đầu tư không chỉ muốn làm từ thiện. Khi cần vốn, lợi nhuận là điều họ mong đợi. Điều này khiến cấu trúc ban đầu của OpenAI lung lay.

Năm 2019, OpenAI thành lập công ty con OpenAI LP với mô hình “lợi nhuận giới hạn”. Các nhà đầu tư được phép nhận lợi nhuận tối đa gấp 100 lần số tiền đầu tư. Bên phi lợi nhuận có quyền can thiệp nếu nhánh vì lợi nhuận đi chệch hướng.

Nhưng với mức định giá 150 tỷ USD hiện tại, OpenAI không còn đơn thuần là một tổ chức phi lợi nhuận. Họ đang thu hút các khoản đầu tư khổng lồ từ các tập đoàn như Thrive, Apple và thậm chí là một quỹ đầu tư được UAE hậu thuẫn. Mức đầu tư tối thiểu OpenAI yêu cầu lên đến 250 triệu USD.

Khác với các ông lớn như Google hay Meta, OpenAI không có nguồn thu ổn định từ các hoạt động kinh doanh khác để bù đắp chi phí phát triển AI. Điều này khiến họ phụ thuộc vào các khoản đầu tư, dẫn đến việc từ bỏ dần các nguyên tắc phi lợi nhuận ban đầu.

CEO Sam Altman mới đây tuyên bố OpenAI có thể sẽ chuyển đổi thành một công ty vì lợi nhuận vào năm 2025, với cấu trúc quản lý hoàn toàn mới.

Sự ra đi đột ngột của các nhân sự cốt cán

Tháng 11/2023, Sam Altman từng bị hội đồng quản trị OpenAI “phế truất” do thiếu minh bạch trong vai trò lãnh đạo. Tuy nhiên, ông nhanh chóng trở lại vị trí CEO sau vài ngày.

Từ đó đến nay, OpenAI trải qua nhiều thay đổi lớn trong nội bộ. Giám đốc Công nghệ Mira Murati gần đây đã tuyên bố từ chức để “khám phá bản thân”. Cùng ngày, Giám đốc Nghiên cứu Bob McGrew và Phó Chủ tịch phụ trách đào tạo sau (post training) Barret Zoph cũng rời đi.

Trước đó, vào tháng 5/2024, Ilya Sutskever, đồng sáng lập và nhà khoa học trưởng của OpenAI, đã rời đi sau khi công khai bất đồng với Altman. Nhà nghiên cứu kỳ cựu Jan Leike cũng tuyên bố rời công ty, lý do là “văn hóa an toàn và quy trình đã nhường chỗ cho các sản phẩm hào nhoáng”.

Sam Altman, được mệnh danh là “người đàn ông quyền lực nhất trong giới công nghệ”, khẳng định đây là điều tất yếu trong quá trình phát triển của công ty.

Từ phòng thí nghiệm nghiên cứu đến công ty “sản xuất” AI:

Một trong những điều đáng lo ngại nhất đối với các nhà nghiên cứu tại OpenAI là công ty đang chuyển đổi từ phòng thí nghiệm nghiên cứu sang một doanh nghiệp sản xuất công nghệ.

Trước đây, OpenAI nổi tiếng với sự cẩn trọng trong phát triển công nghệ AI. Giờ đây, có vẻ như họ đang bị cuốn vào cuộc đua thương mại hóa.

Theo Washington Post, OpenAI đã tổ chức tiệc ra mắt GPT-4o trước khi hoàn thành các bài kiểm tra đánh giá mức độ an toàn của mô hình này. Nhiều nhân viên phụ trách an toàn của công ty đã phải làm việc 20 giờ/ngày và không có đủ thời gian để kiểm tra kỹ lưỡng các kết quả thử nghiệm.

OpenAI vội vã ra mắt GPT-4o

Wojciech Zaremba, một trong những người đồng sáng lập còn lại của OpenAI, đã so sánh việc các lãnh đạo rời đi gần đây như một “sự kiện động đất”.

nỗi đau mà các bậc cha mẹ thời Trung Cổ phải trải qua: cứ 8 đứa trẻ thì có 6 đứa chết yểu.

Vậy OpenAI đang trở thành “cái gì”? Tất cả dấu hiệu đều cho thấy start-up AI này đang biến thành một công ty công nghệ như bao công ty khác, dưới sự kiểm soát của một giám đốc điều hành đầy quyền lực. Đây chính là cấu trúc mà họ từng né tránh vào những ngày đầu thành lập.

Với Sam Altman, vị CEO tin rằng sự thay đổi này sẽ giúp công ty mạnh mẽ hơn. Ông khẳng định:

Tôi hy vọng đây sẽ là một bước chuyển mình tốt cho tất cả. Tôi hy vọng OpenAI sẽ trở nên mạnh mẽ hơn từ những thay đổi này, như chúng ta đã làm từ tất cả các lần chuyển đổi trước.

OpenAI đang trải qua một cuộc cách mạng, từ một tổ chức phi lợi nhuận đầy hoài bão trở thành một gã khổng lồ công nghệ đầy quyền lực. Sự thay đổi này đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai của OpenAI, về sứ mệnh ban đầu của họ và về tác động của công nghệ AI đối với xã hội.